آسیب چشم زیاد اتفاق می افتند و می توانند از یك تحریك خفیف تا از دست رفتن بینایی و یا حتی گاهی از دست رفتن چشم را سبب شوند. از جمله موادی كه در صورت ورود به چشم می توانند آسیب شیمیایی ایجاد كنند مواد ضد عفونی كننده، حلال ها، مواد آرایشی، محلول های لوله باز كن، گاز پاك كن، آمونیاك و محلول های سفید كننده هستند كه در خانه و محل كار یافت می شوند. آسیب شیمیایی چشم یك وضعیت اورژانس است. آسیب می تواند ظرف ۱ تا ۵ دقیقه رخ دهد.
شوینده ها و مراقبت از چشم
عوامل: حلالها، مواد آرایشی و ضد عفونی کننده، محلولهای لوله باز کن، گاز پاک کن، آمونیاک و محلولهای سفید کننده، اسید ها و باز ها که بیشتر در منزل و محل کار قرار دارند، از جمله موادی به شمار میروند که در صورت ورود به چشم آسیب شیمیایی را ایجاد میکنند. علائم آسیب شیمیایی چشم عبارتند از:
▪ احساس سوزش در چشم
▪ اشكریزش شدید
▪ درد
▪ قرمزی چشم و سطح پلك، لکه های قرمز و لکه های رنگی در چشم
مدت علائم و آسیب به چشم به نوع ماده شیمیایی و مقداری كه به چشم وارد شده بستگی دارد.
پیشگیری: بهترین راه پیشگیری استفاده از عینك های محافظ است. مهمترین نكته ای كه باید در هنگام ورود مواد شیمیایی به چشم به خاطر سپرد شستشوی فراوان و مستمر با آب است.
درمان: مهمترین درمان شستشوی چشم با آب فراوان در اسرع وقت است. قبل از مراجعه به پزشك و بلافاصله پس از ورود مواد شیمیایی، چشم را زیر شیر آب بگیرید و با آب فراوان بشویید. بهتر است از آب سرد استفاده كنید و این كار را حداقل ۱۰ دقیقه بصورت مستمر ادامه دهید هر چند توصیه می شود شستشو را تا زمان مراجعه به چشم پزشك ادامه دهید. برای شستشو باید با دو انگشت یك دست پلك ها را باز نگهدارید و صورت خود را بصورت كج زیر شیر آب بگیرید بطوریكه چشم مبتلا پایین و چشم سالم بالا قرار گیرد و آب از روی قسمت بالایی بینی به روی چشم مبتلا بریزد. این وضعیت باعث می شود چشم سالم آلوده نشود. در صورتیكه هر دو چشم دچار آسیب شده باشند می توان چشم ها را یكی در میان شستشو داد و یا صورت را بگونه ای زیر آب گرفت كه هر دو چشم شستشو شوند. حتی بعد از شستشو هم از مالیدن چشم خودداری كنید. پس از مراجعه به چشم پزشك، وی شستشو را با محلول نرمال سالین ادامه خواهد داد. معمولاً قبل از آن با استفاده از قطره بیحس كننده چشم بیحس می شود. چشم پزشك ممكن است پلك ها را با وسیله مخصوصی باز نگهدارد. بعد از شستشوی كامل pH (اسیدیته) چشم اندازه گیری می شود. شستشو تا زمانیكه pH به حد طبیعی و یا نزدیك آن برسد ادامه خواهد یافت. در بعضی موارد بویژه بعد از سوختگی های شدید با مواد قلیایی، ممكن است لازم باشد شستشو تا ۲۴ ساعت نیز ادامه یابد. پس از تكمیل شستشو، چشم پزشك چشم را معاینه گردد.
سوختگی های چشم ناشی از اسید و بازها
از نظر شدت آسیب می توان آنها را خفیف در حد تحریک و آبریزش چشم تا موارد شدیدی که موجب صدمات قرنیه و حتی نابینایی گردد، تقسیم کرد. به طور کلی سوختگی های قلیایی خطرناک ترند. بازها با چربی غشا سلولی ممزوج وسپس وارد سلول شده و آن را از بین می برند. به دنبال آن در مجاورت با سلول کناری قرار می گیرد و سلول های دیگر را نیز نابود می کند. در مقابل اسیدها باعث آسیب پروتئینی می شوند که این پروتئین ها به صورت سدی محافظ از نفوذ بیشتر اسید جلوگیری می کنند و از طرفی خاصیت بافری بافتهای مجاور از گسترش اسید جلوگیری کرده و آسیب را موضعی نگه می دارند.
در سوختگی شیمیایی چشم در دقایق اولیه اولین ومهم ترین اقدام درمانی شستشوی سطح چشم در اسرع وقت با مقادیر زیادی ازسرم های شستشو یا تزریقی ویا آب است. در صورت در دسترس نبودن آب می توان از سایر مایعات غیرسمی مانند نوشیدنیهای قنددار نیز استفاده کرد. در هر حال از تاخیر در شستشو باید جلوگیری کرد. شستشو بایستی در محل حادثه شروع و تا زمانی که بیمار به اورژانس چشم پزشکی منتقل می شود ادامه پیدا کند. در بخش تخصصی و اورژانس نیز شستشو را باید تا نرمال شدن pH چشم ادامه داد. به طور خلاصه درمانهای طبی و جراحی از این قراراند:
1- شستشوی چشم با سرمBSS تا نرمال شدنpH ، تحت بی حسی موضعی
2- دبریدمان نسوج اپیتلیوم مرده و خارج کردن قطعات ماده شیمیایی
3- قطره وپماد آنتی بیوتیک، سیکلوپلژیک ، استرویید (ترجیحا در دو هفته اول)، داروهای پایین آورنده فشار چشم، اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده
4 – استفاده از داروهای مهارکننده آنزیم ماتریکس متالوپروتاز مثل کپسول تتراسیکلین یا داکسی سیکلین، ویتامین C، سدیم سیترات 10 %
5 – کمک به ترمیم اپیتلیوم قرنیه با لنزتماسی بانداژ، تارسورافی، انسداد پانکتوم مجرای اشکی و یا پیوند غشا آمنیونی
در هنگام آسیب شدید چشم توسط شوینده ها و پاک کننده ها، حتما پس از شویش چشم به مدت ده دقیقه به پزشک مراجعه کنید و از خوددرمانی پرهیز کنید
جمع آوری و تالیف: شرکت شیمی فناور آروشا ( لکه بر دیپاف www.dipaf.ir )
دیدگاهتان را بنویسید